Półkule magdeburskie

1. Przesuń półkule na środek urządzenia i zamknij zawór znajdujący się na przewodzie prowadzącym do pompy.
2. Poproś drugą osobę, aby docisnęła obie półkule oraz wykonaj kilka ruchów tłokiem pompki.
3. Sprawdź, czy półkule dają się łatwo rozdzielić. Je¬ żeli nie, to można przestać je dociskać.
4. Wykonaj jeszcze kilkanaście ruchów tłokiem pompki, aby wypompować powietrze z wnętrza półkul.
5. Ciągnąc z obu stron za liny, spróbujcie rozłączyć półkule. Po zakończeniu eksperymentu otwórz zawór.

Cząsteczki powietrza wywierają jednakowe ci¬ śnienie zarówno na wewnętrzne, jak i zewnętrzne strony półkul. Jeśli jednak z wnętrza półkul wypompujemy część powietrza, to ciśnienie wywierane z zewnątrz ma większą wartość i w efekcie półkule są dociskane do siebie. Po ok. 50 ruchach tłokiem pompki ciśnienie w półkulach wynosi około 1/2 ciśnienia atmosferyczne¬ go, po 80 – 1/3, a po 120 – 1/5.

W doświadczeniu przeprowadzonym przez Ottona von Guericke w 1654 r. w Magdeburgu wykorzystano dwie półsfery metalowe o średnicy 42 cm każda, o starannie zeszlifowanych krawędziach. Półsfery zostały dociśnięte do siebie i uszczelnione, następ¬ nie wypompowano ze środka powietrze. Okazało się, że do rozerwania tak powstałej kuli potrzebne było 16 koni. Była to widowiskowa demonstracja istnienia ciśnienia atmosferycznego.